در این مقاله درباره‌ی ترمینال‌هـای كامپیوتری كه برای اتصال به شبكه استفاده میشوند، انواع آنها، مقایسه آنها با یكدیگر و پروتكل‌هـای ارتباطی مورد استفاده، مطالبی را خواهید آموخت.
واژه‌هـای كلیدی: Thin- ترمینال Thick(Fat)- پروتكل RDP- پروتكل I
1- انواع ترمینال‌هـای شبكه
احتمالـا اصطلـاح نرمـ افزارهای كاربردی تحت شبكه را شنیده اید. این نرمـ افزارها از دو قسمت تشكیل شده اند، قسمتی از نرمـ افزار كه بر روی سرور نصب میشود و قسمتی از نرمـ افزار كه بر روی سرور نصب میشود. در این نرمـ افزارها، بخشی از پردازش داده‌هـا توسط پردازنده سرور و بخش دیگر توسط پردازنده كامپیوتر كاربر اجرا میشود.
هر چقدر سهمـ كامپیوتر كاربر در اجرای نرمـ افزار كاهش یابد، به سخت افزار كمتری در آن احتیاج است. نوع خاصی از كامپیوترها وجود دارند كه تمامـ بار پردازش داده‌هـا را به پردازنده سرور محول میكنند. این كامپیوترها را ترمینال Thin مینامند. تنها وظیفه‌ی این ترمینال‌هـا این است كه اطلـاعات ورودی كاربر را توسط كی برد و ماوس دریافت كرده و آنها را به برنامه كاربردی بر روی سرور منتقل كنند و نتایج حاصل از اجرا برنامه را كه قرار است روی صفحه نمایش نشان داده شود، به مانیتور كاربر منتقل نماید. به همین دلیل گاهی این ترمینال‌هـا را ترمینال‌هـای گنگ مینامند. شبكه‌هـایی كه در آن نرمـ افزارها تماما بر روی سرور اجرا میشوند شبیه سیستمـ‌هـای Mainframe و Minicomputer هستند كه كاربران توسط ترمینال‌هـا به آنها متصل میشوند. از آنجایی كه این ترمینال‌هـا پردازش مهمی را انجامـ نمی دهند و فقط داده‌هـای ورودی را به سمت سرور فرستاده و داده هی خروجی را از سرور دریافت میكنند، احتیاج به پردازنده‌ی پیشرفته‌ای ندارند و یك پردازنده‌ی ساده نیز میتواند در این ترمینال‌هـا مورد استفاده قرار بگیرد. ازمعروف ترین ترمینال‌هـای Thin به محصولـات Wysee و HP میتوان اشاره كرد.
در مقابل ترمینال‌هـای Thin، ترمینال‌هـای Thick قرار دارند كه بخش عمده‌ی پردازش یا تمامـ پردازش را بر روی كاربران انجامـ میدهند. ترمینال‌هـای Thick همان كامپیوترهای شخصی PC هستند كه به شبكه متصل شده اند. در كشورما برای اتصال به اتصال به شبكه و اجرا نرمـ افزارها معمولـا از ترمینال‌هـای Thick استفاده میشود.
با استفاده از نرمـ افزارها میتوان یك ترمینال از نوع Thick را به یك ترمینال Thin تبدیل كرد. مثلـا با استفاده از نرمـ افزار Telnet كه در سیستمـ عامل ویندوز وجود دارد میتوانیمـ به یك كامپیوتر دیگر متصل شده ونرمـ افزارهای نصب شده بر روی آن كامپیوتر را اجرا كنیمـ. نرمـ افزار PCAnywhere نیز دارای این قابلیت است كه یك كامپیوتر شخصی را به یك ترمینال Thin تبدیل كند. وقتی یك PC را به یك ترمینال Thin تبدیل میكنیمـ مثل این است كه فقط از كی برد، ماوس و مانیتور آن كامپیوتر استفاده میكنیمـ.
سرور شبكه‌ای كه در آن ترمینال‌هـای Thin وجود دارد، باید سیستمـ عاملی با ویژگی چند كاربری (امكان اتصال چند كاربر به طور همـ زمان و اجرای نرمـ افزارهای كاربردی بر روی آن ) داشته باشید. از جمله این سیستمـ عامل‌هـا به Windows 2000 Server و Linux میتوان اشاره كرد. برنامه Teminal Service در Windows 2000 و نسخه جدیدتر آن در Windows 2003، امكان اتصالـات كاربران ترمینال‌هـای Thin به سرور و مدیریت آنها را فراهمـ میآورد. همچنین این نرمـ افزار میتواند یك PC را به یك ترمینال Thin تبدیل كند.
2- مقایسه ترمینال‌هـا Thin و Thick
استفاده از ترمینال‌هـای Thin به جای استفاده از PC برای كاربران شبكه، هزینه‌ی خرید سخت افزارهای شبكه را كاهش میدهد و مدیریت كاربران را آسان میكند. اكنون این سوال مطرح میشود كه آیا بهتر نیست در پیاده سازی یك شبكه به جای استفاده از PC به عنوان ایستگاه كاری، از ترمینال‌هـای Thin استفاده كرد؟ در این قسمت ترمینال‌هـای Thin با ترمینال‌هـای Thick مقایسه میكنیمـ.
ترمینال‌هـای Thin دارای قابلیت‌هـای جالبی هستند. ترمینال‌هـای Thin سبكتر از PCهـا هستند و فضای كمتری را در محیط اشغال میكنند. چون در ترمینال Thin تمامـ پردازش‌هـای لـازمـ بر روی سرور انجامـ میشود، در آن احتیاج به نرمـ افزار و سخت افزار كمتر و ساده تری میباشد. معمولـا ترمینال Thin دارای دیسك سخت نیست و سیستمـ عامل ساده‌ی آن بر روی ROM یا Flash Memory قرار دارد. مدیریت ایستگاه‌هـای كاری شبكه‌ای كه از ترمینال‌هـای Thin تشكیل شده، آسان است و مدیر شبكه میتواند تمامـ ایستگاه‌هـای كاری را از پشت كامپیوتر سرور مدیریت كند. به این نوع مدیریت ایستگاه‌هـای كاری كه از یك نقطه‌ی شبكه، میتوان تنظیمات ایستگاه‌هـای كاری را انجامـ داد، مدیریت مركزی میگویند. به همین دلیل در بعضی از كافی نت‌هـا از ترمینال‌هـای Thin استفاده میشوند. معمولـا ترمینال Thin، درایو فلـاپی و CD-ROM ندارد و احتمال آلوده شدن آن به ویروس كمتر است. به دلیال اینكه در ترمینال Thin قطعات مكانیكی متحرك مانند دیسك سخت وجود ندارد، سرو صدای كمتری نسبت به PCهـا دارد و از آنها میتوان در مكان‌هـایی كه دارای آلودگی ذرات هستند، استفاده كرد. چون در ترمینال‌هـای Thin قطعات كمتری به كار رفته است و نیز در این ترمینال‌هـا از قطعات مكانیكی استفاده نمی شود، دیرتر خراب میشوند. همچنین این ترمینال‌هـا توان الكتریكی كمتری مصرف میكنند. ترمینال‌هـای Thin معمولـا ارزانتر از یك PC هستند و استفاده از ترمینال Thin میتواند در بعضی موارد تا 50 درصد از هزینه‌هـای كل شبكه را كاهش دهد.
ترمینال‌هـای Thick نیز دارای مزایای مخصوص به خود هستند. اگر شما چندین كامپیوتر قدیمی در اختیار دارید كه بدون استفاده هستند، میتوانید از آنها به عنوان ترمینال Thick استفاده كنید و مقدار قابل توجهی در هزینه‌هـا صرفه جویی كنید. ترمینال‌هـای Thick به طور مستقل نیز قابل استفاده هستند و اگر سرور شبكه از كار بیافتد، كاربران میتوانند به كار خود ادامه دهند. اما اگر در یك شبكه با ترمینال‌هـای Thin، سرور شبكه از كار بیافتد، ترمینال‌هـا بدون استفاده خواهند بود. لذا وجود یك سرور پشتیبان در شبكه‌هـایی با ترمینال‌هـای Thin، بسیار ضروری است. به ترمینال‌هـای Thick میتوان تجهیزات جانبی مانند Scanner و Webcam متصل كرد و قابلیت‌هـای آنها را افزایش داد. در شبكه‌هـایی كه از ترمینال‌هـای Thin استفاده میكنند چون به طور همزمان بر روی سرور چندین نرمـ افزار اجرا میشود، باید سرور دارای تجهیزات سخت افزاری و نرمـ افزاری پیشرفته‌ای باشد. اما سرور شبكه‌هـایی با ترمینال‌هـای Thick میتواند یك سرور معمولی باشد. در شبكه‌هـایی با ترمینال‌هـای Thin حجمـ زیادی از داده‌هـا بین ترمینال و سرور انتقال داده میشود كه عمده این داده‌هـا، اطلـاعات صفحه نمایش است. انتقال این حجمـ از داده‌هـا پهنای باند زیادی از شبكه را اشغال میكند. بنابراین سرعت این شبكه‌هـا باید زیاد باشد اما برای ترمینال‌هـای Thick، سرعت شبكه‌هـای معمولی نیز كفایت میكند. بنابراین پاسخ به این سوال كه آیا در شبكه‌هـا باید از ترمینال‌هـای Thin استفاده كرد یا از ترمینال‌هـای Thick، به این بستگی دارد كه در شبكه چه كاری میخواهیمـ انجامـ دهیمـ و تجهیزات فعلی در دسترس كدامند؟
3- پروتكل‌هـای انتقال داده‌هـا بین ترمینال Thin و سرور
انتقال داده‌هـا بین ترمینال Thin و سرور با رعایت مقرراتی (پروتكل) انجامـ میگیرد. اولین و قدیمی ترین پروتكل استفاه شده پروتكل Telnet است. این پروتكل فقط میتواند اطلـاعات متنی را انتقال دهد. پروتكل Telnet یك پروتكل استاندارد است كه اطلـاعات فنی آن در سند RFC854 وجود دارد. ازاین پروتكل برای یافتن اشكالـات بعضی برنامه‌هـا مانند Mail Server استفاده میشود. برای مدیریت روترها نیز از این پروتكل میتوان استفاده كرد زیرا مدیریت روترها معمولـا با ارسال فرمان‌هـای متنی انجامـ میشود. در حال حاضر با توجه به اینكه تقریبا اكثر نرمـ افزارها دارای رابط گرافیكی هستند از پروتكل‌هـای دیگری كه برای انتقال تصاویر مناسب است، استفاده میشود كه معروفترین آنها پروتكل ICA و پروتكل RDP است.
پروتكل ICA متعلق به شركت Citrix و پروتكل RDP متعلق به شركت Microsoft است. ترمینال‌هـای Thin كه در بازار به فروش میرسند یكی از این دو پروتكل یا هر دوی آنها را به كار میبرند. اخیرا ویژگی‌هـای جالبی به این پروتكل‌هـا اضافه شده است. استفاده بهتر از پهنای باند، نمایش تصاویر با تعداد رنگ بیشتر(65536 رنگ) و فشرده سازی داده‌هـایی كه در شبكه ارسال میشوند، از جمله این موارد است. همچنین نسخه‌هـای جدید این پروتكل‌هـا میتوانند از پورت‌هـا و درایوهای یك PC مانند پورت‌هـا و درایوهای سرور استفاده كنند. قابلیت توزیع بار از دیگر ویژگی‌هـای جالب نسخه‌هـای جدید این پروتكل‌هـا است. با این قابلیت میتوانیمـ چندین سرور یكسان را در شبكه نصب كنیمـ و پردازش داده‌هـای كاربران را بین آنها توزیع نماییمـ در حالی كه از دید كاربران در این شبكه یك سرور بیشتردیده نمی شود. به این ترتیب سرعت پردازش داده‌هـا افزایش مییابد.
این پروتكل‌هـا دارای مزایایی نسبت به یكدیگر هستند كه در هنگامـ خرید ترمینال Thin باید به آن توجه كرد. نرمـ افزارهای پروتكل ICA گران قیمت‌تـر از پروتكل RDP است ولی قابلیت‌هـایی كه پروتكل ICA ارائه میدهد بیشتر از RDP میباشد. معمولـا پروتكل RDP دنباله رو پروتكل ICA است یعنی نسخه‌هـای جدید پروتكل RDP ویژگی‌هـای نسخه‌هـای قبلی پروتكل ICA را پیاده سازی كرده اند. با پروتكل ICA میتوانیمـ كامپیوترهایی با سیستمـ عامل لینوكس، ویندوز یا مكینتاش را به سرور متصل كنیمـ ولی پروتكل RDP فقط سیستمـ عامل ویندوز را میتواند به سرور متصل كند. پروتكل RDA فقط با پروتكل TCP/IP كار میكند ولی پروتكل ICA با NetBEUI و IPX/SPX نیز میتواند داده‌هـا را منتقل نماید.